fot. IPN
29 września 2025 roku na Wojskowych Powązkach w Warszawie spocznie Sergiusz Piasecki – żołnierz, agent wywiadu i autor kultowego Kochanka Wielkiej Niedźwiedzicy
W rozmowie z naszą redakcją dr hab. Tomasz Balbus, naczelnik Oddziałowego Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej we Wrocławiu, opowiada o niezwykłej biografii Sergiusza Piaseckiego – żołnierza wojny polsko-bolszewickiej, agenta wywiadu, oficera Armii Krajowej i wybitnego pisarza emigracyjnego.
29 września 2025 roku w Warszawie odbędzie się jego ponowny pochówek na Wojskowych Powązkach.
Historyk podkreśla, że życie Piaseckiego to gotowy materiał na film:
„To sama biografia Sergiusza Piaseckiego jest taką biografią książkową, czy nawet filmową. Może kiedyś film powstanie o Sergiuszu Piaseckim” – mówi.
Przypomina również o literackiej spuściźnie autora „Kochanka Wielkiej Niedźwiedzicy”:
„Był autentyczny, przelewał na karty papieru własne przeżycia, ludzi, których spotykał, trasy szpiegowskie i przemytnicze, którymi chodził”.
Zdaniem naszego rozmówcy ponowny pochówek Piaseckiego to wydarzenie o wielkim znaczeniu:
„Powrót jego do Polski na pewno spowoduje przyciągnięcie osób, które dotychczas nie miały styczności z tym pisarzem. No i oczywiście obecność wielu fanów Sergiusza, fanów jego twórczości”.
Rozmowa przybliża słuchaczom zarówno dramatyczne losy Piaseckiego – od wojny i konspiracji po emigrację – jak i aktualne znaczenie jego dzieł, które wciąż inspirują i pozwalają lepiej zrozumieć XX-wieczne losy Polski.
Przeczytaj także:
Autyzm, szczepienia i paracetamol – medyczne komentarze po konferencji Donalda Trumpa
Miłość do śmierci to książka Pawła Zuchniewicz. Przybliża ona losy postaci o niezwykłym życiorysie – Stanisławy Umińskiej. Po odebraniu życia nieuleczalnie choremu narzeczonemu, wstąpiła do zakonu
Zapraszamy na niezwykłą opowieść o Stanisławie Umińskiej – jednej z najzdolniejszych aktorek młodego pokolenia lat 20., która po dramatycznych wydarzeniach w Paryżu porzuciła scenę, by zostać siostrą zakonną.
Poznamy jej drogę: od warszawskich początków i sukcesów w Teatrze Polskim, przez wielką miłość i tragedię związaną z Janem Żyznowskim, aż po przemianę duchową i życie w zgromadzeniu Sióstr Benedyktynek Samarytanek Krzyża Chrystusowego.
To historia kobiety, której proces sądowy stał się głośnym tematem w całej Europie i wzbudził dyskusję nt. zasadności skracania cierpienia ludzkiego, poprzez odbieranie życia osobom nieuleczalnie chorym.
Stanisława Umińska, później już jako s. Benigna całe swoje życie oddała Bogu, pomagając osobom najbardziej cierpiącym.
Zachęcamy także do wysłuchania poprzedniej audycji!
Wspomnienie Ireny Jarockiej w rocznicę urodzin czyli Kiedyś to było – 18.08.2025 r.
Parę dni przed 81. rocznicą wybuchu Powstania Warszawskiego, przybliżamy sylwetkę artystki, która jako młoda dziewczyna wzięła w nim udział jako łączniczka. Zapraszamy na opowieść o Alinie Janowskiej
Alina Janowska (1923–2017) była jedną z najwybitniejszych postaci polskiej kultury – aktorką teatralną, filmową i telewizyjną, piosenkarką, choreografką, a zarazem uczestniczką Powstania Warszawskiego.
Urodziła się w Warszawie, dzieciństwo spędziła m.in. na Kresach. Podczas II wojny światowej zaangażowała się w działalność konspiracyjną. Po aresztowaniu w 1942 roku, spędziła siedem miesięcy w więzieniu, unikając wywózki do Auschwitz. W Powstaniu Warszawskim służyła jako łączniczka w batalionie „Kiliński”.
Po wojnie związała się z teatrem, m.in. Syreną, STS-em i Komedią. Na ekranie zadebiutowała w kultowym filmie Zakazane piosenki (1946). Szeroką popularność przyniosły jej role w serialach: Wojna domowa, Złotopolscy, Plebania, a także występy w filmach Wajdy czy Jakubowskiej.
Była także wykładowczynią, działaczką społeczną, radną Żoliborza, współtwórczynią inicjatyw wspierających dzieci i młodych artystów. Jej benefis w 2013 roku we Wrocławiu był symbolicznym pożegnaniem ze sceną.
Alina Janowska zmarła 13 listopada 2017 roku. Spoczywa na Powązkach w Alei Zasłużonych.
Zachęcamy także do wysłuchania poprzedniej audycji!
„Rób co chcesz” zespół VOX o nowym czyli Kiedyś to było – 21.07.2025 r.
24 lipca 1922 roku w Wilnie na świat przyszedł Bernard Ładysz. W 103. rocznicę jego urodzin w rozmowie z jego synem – Aleksandrem przypominamy jego życiorys
24 lipca 1922 roku w Wilnie urodził się Bernard Ładysz. W 103. rocznicę jego urodzin, w rozmowie z jego synem Aleksandrem, przypominamy sylwetkę wybitnego artysty.
Z okazji 103. rocznicy urodzin Bernarda Ładysza rozmawiamy z jego synem, Aleksandrem Ładyszem. Wspomnienia dotyczące czasów wojennych Aleksander opisuje następująco:
— Ojciec rzadko wracał do tamtych przeżyć. Miał grono przyjaciół, kolegów, z którymi się spotykał — zapewne w tym gronie wspominali czasy wojny. Przeszedł Kaługę, przeszedł naprawdę trudną drogę, ale na co dzień raczej nie wracał do tych doświadczeń. Takiego codziennego wspominania właściwie nie było.
Bernard Ładysz występował nie tylko w Polsce, i nie tylko w kraju był znakomicie przyjmowany. O jego sukcesach za granicą syn mówi:
— To był rok 1956 albo 1957, kiedy nagrywał „Łucję z Lammermoor” z Tullio Serafinem — właściwie to Maria Callas nagrywała z Serafinem. I kiedy usłyszała ojca po Vercelli, po tej nagrodzie, którą otrzymał — Primo Premio Assoluto, najwyższym wówczas wyróżnieniu dla śpiewaków — wybrała go do udziału w nagraniu. To była wyjątkowa okazja. Jako jedyny polski śpiewak powojenny miał zaszczyt śpiewać z Marią Callas.
Zachęcamy także do wysłuchania poprzedniej audycji!
„Rób co chcesz” zespół VOX o nowym czyli Kiedyś to było – 21.07.2025 r.
W dzień po 81. rocznicy bitwy pod Monte Cassino przypominamy autora pieśni upamiętniającej tamte wydarzenia. Feliks Konarski przeszedł cały szlak z Armią Andersa. Po wojnie tworzył teatr w Chicago
Feliks Konarski wraz z żoną przebył cały szlak z Armią Andersa. To on tworzył teksty piosenek, które podnosiły na duchu żołnierzy w czasie tej tragicznej tułaczki. Przed wojną związany m.in. z kabaretem Qui pro Quo i Wesołą Lwowską Falą. Po wojnie wyemigrował do Chicago, gdzie założył teatr, w którym zabawiał i wzruszał publiczność polonijną. Autor niezliczonej liczby tekstów piosenek zarówno tych melancholijnych jak i kabaretowych. Zwany Ref-Renem najlepiej opisał losy żołnierzy gen. Andersa, którzy walczyli pod Monte Cassino w pieśni „Czerwone Maki na Monte Cassino.
Zachęcamy także do wysłuchania poprzedniej audycji!
Matury, kiedyś to były konklawe i nabożeństwa majowe czyli Kiedyś to było – 5.05.2025 r.
Mieczysław Wątorski „Aresztowanie profesorów UJ”, obraz z 1956 r., ze zbiorów Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego / JANUSZ KOZINA / MUZEUM UJ
Wiceprezes Stowarzyszenia Ne Cedat Academia będąca zarazem wnuczką jednego z krakowskich profesorów aresztowanych w ramach Sonderaktion Krakau opowiada o upamiętnieniu tego wydarzenia
Paulina Dąbrowska-Dorożyńska opowiada o losach swojego stryjecznego dziadka – Romana Burdyłły, który był żołnierzem armii Andersa. Niesamowita historia o odnalezionych pracach, ale i rodzinie
https://www.facebook.com/romanburdyllo
W sobotę 31 sierpnia 2024 r. o godz. 18 w Muzeum AK odbędzie się wernisaż wystawy „Artystyczny dialog pokoleń”. Złożą się na nią prace Romana Burdyłły, artysty-żołnierza II Korpusu Polskiego, oraz jego stryjecznej wnuczki, krakowskiej malarki Pauliny Dąbrowskiej-Dorożyńskiej.
Część pierwsza wystawy to oryginalne pamiątki i rysunki Romana Burdyłły z okresu jego wędrówki z armią gen. Władysława Andersa z nieludzkiej ziemi w ZSRS aż po Monte Cassino we Włoszech. Część druga to dwanaście obrazów, które powstały z jego szkiców 80 lat później, namalowane przez stryjeczną wnuczkę Paulinę Dąbrowską-Dorożyńską.
Roman Burdyłło urodził się w 1912 r. w Moskwie. W 1919 r. przyjechał wraz rodziną do Krynek na Podlasiu. Po ukończeniu szkoły powszechnej rozpoczął naukę w gimnazjum w Grodnie, a w 1935 r. uczęszczał do Szkoły Rysunku i Malarstwa im. Krzyżanowskiego w Warszawie. Następnie przez trzy lata studiował w warszawskiej ASP. Studia przerwała wojna.
We wrześniu 1939 r. znalazł się w obozie internowanych w Wołkowyszkach, skąd w lipcu 1940 r. został przetransportowany do jednego z sowieckich obozów. Na mocy amnestii z 1941 r. trafił do tworzącej się w ZSRS armii gen. Władysława Andersa. Przeszedł z nią cały szlak bojowy. Służył jako starszy strzelec w 15. Wileńskim Baonie Strzelców 5. Kresowej Dywizji Piechoty. Zginął w bitwie pod Monte Cassino w pierwszym ataku na klasztor 12 maja 1944 r. Został pochowany na Polskim Cmentarzu w kwaterze 7-F-10.
Swoją podróż przez trzy kontynenty oraz szlak bojowy dokumentował rysunkami i szkicami, które sporządzał na małych skrawkach papieru. Uwieczniał na nich miejsca i ludzi. Rysunki, których zachowało się kilkaset, stanowią dziś cenny dokument i rodzinną pamiątkę.
Wernisaż odbędzie się w sobotę 31 sierpnia o godz. 18 w siedzibie Muzeum Armii Krajowej przy ul. Wita Stwosza 12. Ekspozycję będzie można oglądać do 14 października.
Prof. Jerzy Miziołek o skandalicznej decyzji dotyczącej likwidacji Departamentu Restytucji Dóbr Kultury, przede wszystkim tych zagrabionych w czasie II Wojny Światowej.
Profesor Andrzej Korczak o początkach tragedii greckiej i Katarzyna Jackowska-Enemuo o o tym, co dzieje się w Ropience. A na koniec Jakub Moroz i Festiwal Kresy Bezkresy w Tykocinie.
Wysłuchaj całej audycji już teraz!
Wracamy na Lubelszczyznę; obrazy M. Willmanna znalezione we Wrocławiu! – Wakacyjny Kalejdoskop Kulturalny – 03.08.2024
Prof. Drozdowski omówił Powstanie Warszawskie, zaznaczając decydujące czynniki jak brak wsparcia dla AK. Podkreślił rolę cywilów, kwestie upamiętnienia i potrzebę realizmu w polityce historii
Jej grafiki zachwycają do dziś, przedstawienia zwierząt, ale i sceny z baśni czy tematyka patriotyczna. Niestety jej los wojenny był tragiczny
