Tomasz Wybranowski przybliża kwestię nielegalnych migrantów, którzy zalewają Irlandię. Naświetla kwestię wyścigu o fotel prezydencki na Szmaragdowej wyspie.
Dziennikarz podaje, że Republika Irlandii może wylegitymować się najwyższymi wydatkami na zakwaterowanie azylantów w historii. Jak mówi Norma Foley, minister ds. integracji Irlandii, w tym roku państwo wydało powyżej miliarda euro.
Korespondent Radia Wnet ocenia także pomysł byłego mistrza federacji UFC, Conora McGregora, by startować w wyborach na prezydenta Irlandii.
Tomasz Wybranowski w swojej audycji omawia obecną sytuację polityczną w Polsce i na świecie. Mowa m.in. o spotkaniu Trump-Nawrocki, a także kryzysie azylowym w Irlandii.
Dziennikarz porusza kwestię spotkania prezydentów USA i Polski. Zaznacza, że prasa irlandzka na ten temat milczy i żyje swoim życiem. Przywołuje cytat z gazety „The Guardian”, która podaje:
Wizyta prezydenta Karola Nawrockiego w Waszyngtonie ma strategiczne znaczenie dla bezpieczeństwa Polski i regionu. […] Stany Zjednoczone stoją murem za Polską całym sercem.
Tomasz Wybranowski naświetla problem imigrantów w Irlandii. Podkreśla, że system azylowy znalazł się na krawędzi wytrzymałości, a irlandzkie urzędy nie nadążają z procesowaniem wniosków. Ilość podań o ochronę międzynarodową wzrosła o 385%.
Wspomnienie wielkiego pożaru w Dublinie i o wikingach w Irlandii – Studio Dublin – 29.08.2025 r.
Tomasz Wybranowski w swojej audycji wspomina wielki pożar sprzed 150 lat, który wybuchł w Dublinie. Opowiada także o wikingach – założycielach obecnej stolicy Irlandii.
W najnowszym wydaniu Studia Dublin usłyszeć można o wielkim pożarze, który dotknął Dublin. Miał miejsce w 1875 roku. Dziennikarz tłumaczy skalę tragedii wydarzenia, w którym zmarły 23 osoby. Powodem zgonów był łatwopalny alkohol.
Mało osób natomiast wie, że Dublin stworzyli…wikingowie. Pierwsza osada powstała w okolicach 795 roku, a więc ponad 1200 lat temu. Do dzisiaj w okolicy Wood Quay można znaleźć artefakty z nimi związane.
Tomasz Wybranowski w tym tygodniu zabiera nas w podróż przez Dublin. Tym razem skupa się na nowej wystawie o irlandzkich kobietach, a także opowiada m.in. o Phoenix Park oraz zespole U2.
W sierpniu w Little Museum of Dublin, które jest ulokowane w gdomu przy St. Stephen’s Green, będzie miała miejsce wystawa o ważnych kobietach dla Irlandii. Inspiracją jest była prezydent Irlandii, pani Mary Robinson.
Redaktor Radia Wnet przeprowadza nas przez Phoenix Park. Jest największym, zamkniętym w granicach miasta parkiem w całej Europie. Możemy tam znaleźć m.in. rezydencję prezydenta Irlandii oraz dublińskie zoo.
Tomasz Wybranowski audycję przeplata opowieściami o grupie U2.
Tomasz Wybranowski tym razem przedstawia historię zabytków i architektury stolicy Irlandii. Opowiada m.in. o Dublin Castle oraz Ha’penny Bridge.
Dziennikarz przybliża historię Dublin Castle. Zamek powstały w 1204 roku przez długi czas pełnił funkcję fortecy i ośrodka administracyjnego. Obecnie jest aktywną przestrzenią i sceną dla wielu wydarzeń publicznych, które mają miejsce w sercu Irlandii.
Redaktor opowiada również m.in. o moście Ha’penny Bridge, który powstał w 1816 roku. Most był pierwszym połączeniem nad rzeką Liffey. Jego nazwa pochodzi od opłaty, którą trzeba było uiścić za jego przejście. Wynosiła pół pensa.
Tomasz Wybranowski w swojej audycji prezentuje liczne atrakcje i wydarzenia, które mają miejsce obecnie w stolicy Irlandii.
Tomasz Wybranowski przedstawia liczne wydarzenia, które latem mają miejsce w RepubliceIrlandii. Jednym z nich jest Horse Show. To już 150 edycja święta koni, w której ludzie zbierają się, by oglądać zawody, w których biorą udział dostojne wierzchowce. Kolejną imprezą jest Big Grill Festival, podczas której można spróbować wielu smakołyków z grilla i zobaczyć pokazy kulinarne. To wszystko pod niebem Herbert Park.
Jednym z największych wydarzeń będzie koncert grupy Oasis. Znani muzycy, przedstawiciele Brit Pop Rocka, wystąpią na Croke Park 16 i 17 sierpnia. Bilety zostały już wyprzedane, a osoby, które chcą je odsprzedać, życzą sobie za nie nawet kwoty rzędu 1000 euro.
Irlandczycy w Powstaniu Warszawskim – Studio Dublin – 01.08.2025 r.
W Irlandii przygotowania do Bożego Narodzenia zaczynają się już w listopadzie, a miasto przepełnia się świątecznym klimatem. W Dublinie choinki przy Grafton Street i St. Stephens Green, z wielkimi szopkami betlejemskimi, w tym ruchomą w gmachu Poczty Głównej (GPO), tworzą atmosferę pełną magii. Fot. Tomasz Szustek
Boże Narodzenie to czas, kiedy zatrzymujemy się na chwilę, by docenić to, co najważniejsze: rodzinę, miłość i wspólne chwile. I tak być powinno z każdym z nas.
Chociaż w różnych krajach obchodzimy te święta na swój tradycyjny sposób, jedno pozostaje niezmienne – pragnienie bycia razem, dzielenia się i składania sobie życzeń.
Tradycje mogą się różnić i oczywiście różnią, ale istota Świąt, tych świąt, jest ta sama. W Polsce wigilijny stół pełen jest potraw, które nie tylko smakują, ale i niosą ze sobą historię i polską korzenność. To barszcz, karp – co niesutannie dziwi Irlandczyków czy kutia. Na zachodzie Europy pojawiają się potrawy regionalne, od indyka w Anglii po pasztet w Niemczech.
Irlandzkie Boże Narodzenie to nie tylko czas spędzany z rodziną, ale także wyjątkowa okazja do delektowania się tradycyjnymi potrawami i przysmakami, które od pokoleń towarzyszą mieszkańcom Szmaragdowej Wyspy w tym szczególnym okresie. Z wielu charakterystycznych irlandzkich dań i słodkości, które są nieodłącznym elementem bożonarodzeniowego stołu na Wyspie wspomnę tylko kilka.
Tradycyjnym świątecznym daniem głównym jest pieczony indyk, często podawany z sosem borówkowym i brukselką. W niektórych regionach Irlandii, szczególnie w hrabstwach Cork i Kerry i na całym południu, gęś jest równie popularna, stanowiąc smakowitą alternatywę dla wszechobecnego indyka. Wspólnym elementem jest bogaty wybór dodatków, takich jak duszone ziemniaki, marchew, fasola i moje ulubione brokuły.
Mimo, że wyrzekam się wszelkich węglowodanów i słodkości, to mince pies owo małe, okrągłe ciasteczka wypełnione mieszanką suszonych owoców, przypraw z domieszką radosnej brandy pokonują mnie zdecydowanie. Te ciastka zawierają tzw. „mince meat”, które nie jest mięsem, ale raczej bogatym i słodkim farszem z rodzynek, śliwek, orzechów, cynamonu, imbiru i innych przypraw.
Moi irlandzcy znajomi podają je gościom z ciepłym napojem. Twierdzą, że to prawdziwy symbol irlandzkich Świąt.
No i jeszcze Christmas pudding, znany także pod nazwą „plum pudding” do którego nie może zabraknąć brandy butter, czyli masła zmieszanego z cukrem i alkoholem.
W Irlandii przygotowania do Bożego Narodzenia zaczynają się już w listopadzie, a miasto przepełnia się świątecznym klimatem. W Dublinie choinki przy Grafton Street i St. Stephens Green, z wielkimi szopkami betlejemskimi, w tym ruchomą w gmachu Poczty Głównej (GPO), tworzą atmosferę pełną magii. Irlandczycy dekorują domy światełkami, a tradycja wysyłania kartek zaczyna się z początkiem grudnia.
Najpiękniejsze są jednak chwile oczekiwania, pełne zapachu choinki i radości. Oczekiwania na spotkanie z najbliższymi bez telefonów, patrzenia na zegarki i nerwowości. Wigilijny wieczór w Irlandii nie jest tak oficjalny jak w Polsce. Irlandczycy nie przygotowują uroczystej kolacji, a tradycje postne są obce. Zamiast karpia, na stole króluje indyk, a dzieci wieszają skarpety na prezenty od św. Mikołaja.
Mimo postępującej laicyzacji, nadal zachowują wiele religijnych zwyczajów, takich jak zapalanie świecy w oknie, symbolizującej pomoc dla Świętej Rodziny.
Drugiego dnia Świąt, w Dzień św. Szczepana, żywa jest na wsiach i małych mistaeczkach tradycja kolędowania. Dzieci przebierają się za Wren Boys i zbierają datki na „króla ptaków”, strzyżyka, który – wedle legendy – wydał na męczęńską śmierć św. Szczepana.
Czas świąt w Irlandii kończy 6 stycznia i Święto Trzech Króli, kiedy tradycyjnie rozbiera się choinkę, a życie wraca do normy.
W dobie komercjalizacji coraz więcej ludzi zapomina, czym tak naprawdę są Święta. Choć prezenty stanowią ważny element, musimy pamiętać (i wpajać to naszym dzieciom i wnukom), że nie są one celem samym w sobie. Prawdziwym darem, jaki możemy podarować sobie i innym, jest czas – czas spędzony z rodziną, przyjaciółmi, w gronie bliskich. To właśnie te chwile stanowią o magii Świąt nadejścia Jezusa, a nie zawartości i finansowego ciężaru paczek pod choinką i skarpetach na zimnych kominkach (niestety klimatyczna zmora dopadła i Szmaragdową Wyspę).
W tym świątecznym felietonie moim nie może się obyć bez poezji. Oto przychodzi mi do głowy wiersz „The Old Woman of the Roads” Padraica Columa. Jego metafory, choć nie bezpośrednio o Bożym Narodzeniu, uchwyciły nadzwyczajnie stary irlandzki klimat i duchowość, którą można poczuć podczas świątecznego okresu.
Poezja Padraica Columa, pełna prostych obrazów, oddaje życie wiejskie, tradycje i wartości, które są tak silnie związane z Bożym Narodzeniem w Irlandii:
„/…/ Widziałem starą kobietę dróg,
Z koszem jabłek i chustką na ramionach.
Jej oczy były jasne blaskiem tej pory roku,
Gdy szła do kościoła przez śnieg, wszyscy razem.”
Moim ulubionym wierszem jest “A Christmas Childhood” Patricka Kavanagh, bez którego – taka ciekawostka – nie mielibyśmy święta literatury Bloomsday. Patrick Kavanagh to jeden z najbardziej znanych irlandzkich poetów, który w swoim wierszu, który przypominam, wspomina swoje dzieciństwo w irlandzkiej wsi.
Poezja ta pełna jest nostalgii za prostymi, tradycyjnymi świętami, które były obchodzone w małej społeczności.
Wypada też zanucić coś świątecznego z elementem irlandzkim… Myślę, myślę i mam!
To “The Twelve Days of Christmas” i wersję zdecydowanie na irlandzką nutę i nostalgię!
Choć ta jedna z najpopularniejszych kolęd na Wyspie ma swoje korzenie w Anglii, to Irlandczycy stworzyli swoje wersje, które często zawierały rodzime akcenty. W różnych zakątkach Szmaragdowej Wyspy oprócz tradycyjnych “dwunastu dni”, pojawiają się odniesienia do irlandzkiej kultury, przede wszystkim do miejscowych tradycji muzycznych, szaty roślinności czy fauny. Oto przykład:
„On the first day of Christmas my true love gave to me,
A partridge in a pear tree.
On the second day, two Irish dancers pranced,
And a thousand fiddles filled the air.”
co możemy przetłumaczyć:
„Pierwszego dnia Bożego Narodzenia mój prawdziwy ukochany dał mi,
Bażanta na gruszy.
Drugiego dnia, dwaj irlandzcy tancerze tańczyli,
A dźwięki tysiąca skrzypiec wypełniły powietrze.”
W duchu irlandzkiej tradycji, pełnej ciepła, serdeczności i nadziei, pragniemy złożyć Wam życzenia na nadchodzące Święta Bożego Narodzenia oraz nowy rok 2024.
W imieniu swoim własnym, moich drogich przyjaciół i współpracowników Studia 37 Radia Wnet oraz programu „Polska Tygodniówka” w radiu irlandzkim NEAR FM oraz portalu Polska-IE.com – Katarzyny Sudak, Tomasza Szustka, Bogdana Feręca, Jakuba Grabiasza oraz Jacka Vanzeka – życzymy Wam przede wszystkim odnalezienia światła i dobra, które płynie ze żłóbka gdzie położono małego Jezuska, potem zdrowia, zacieśniania w blasku miłości najtrwalszych więzów rodzinnych i przyjacielskich, wreszcie wolności i gorącej miłości.
A przy wigilijnym stole, tak jak w najpiękniejszych irlandzkich opowieściach i baśniach, niech zagości dobro, piękno, szacunek i światło Narodzonego Mesjasza, które rozświetli każdy ciemny zakamarek w naszych sercach. Nollaig Shona Duit! – krzyczę z nadzieją, jak Irlandczycy panowie tej ziemi.
Tomasz Wybranowski
fot. Tomasz Szustek
W Studiu Dublin m.in. o protestach Irlandczyków przeciwko masowej migracji, a także o odwołaniu polskiego ambasadora Arkadego Rzegockiego. Zaprasza Tomasz Wybranowski.
W Studiu Dublin rozmowa o skutkach niekontrolowanej migracji dla mieszkańców Zielonej Wyspy. Jeden z komentatorów zabrał głos w sprawie wpływu na ten obszar w Republice Irlandii organizacji pozarządowych:
Jest ich ponad 32 tysiące. Ich działalność wywiera wpływ na irlandzki rząd, który bardziej patrzy na Brukselę i jej decyzje, niż na dumnych obywateli Szmaragdowej Wyspy. Nie wierzyłbyś, że w tym kraju jest ponad 32 tysiące NGO-ów, które otrzymują 6,5 mld euro w roku i otrzymują około 200 tysięcy ludzi, żeby lobbować rząd. – powoedział Malachy Steenson.
Tomasz Wybranowski w rozmowie z Bogdanem Feręcem, szefem portalu Polska-ie.com poruszyli również temat odwołania ambasadora RP w Irlandii Arkadego Rzegockiego.
Pokazuje się Polskę jako kraj niepoważny, który przy każdej zmianie władzy robi takie przemodelowanie u siebie w domu, że trudno jest to mieszkanie poznać. Tak nie powinno się dziać. Jeżeli pan Arkady Rzegocki rozpoczął misję w zeszłym roku i miała ona trwać około czterech lat, to powinien tę kadencję dokończyć – ocenił redaktor Bogdan Feręc.
Zachęcamy do wysłuchania całej audycji Tomasza Wybranowskiego na Spotify!
Akcja powieści „Ulisses” Jamesa Joyce’a rozgrywa się w ciągu niespełna 16 czerwca 1904 roku. Bloomsday odbywa się w rocznicę pierwszego spotkania Jamesa Joyce’a z Norą Barnacle, jego poźniejszą żoną. „Ulisses” składa się z 18 epizodów (tyle samo ksiąg liczy „Odyseja” Homera). Powieść kryje na swoich stronach dzień z życia akwizytora drobnych ogłoszeń – Leopolda Blooma. Aby zrozumieć przesłanie i ideę powieści, trzeba przeczytać lub znać przynajmniej w zarysie epopeję Homera. Każdy rozdział „Ulissesa” z jego bohaterami odpowiada kolejnym pieśniom homeryckiego eposu. Bloom to mityczny Ulisses – Odyseusz, jego niewierna i piękna żona Molly to Penelopa, zaś Stefan Dedalus to syn Odysa – Telemach.
Jak co roku moc atrakcji czekało na fanów Jamesa Joyce’a w Dublinie. Tegoroczne Bloomsday miało dwa kluczowe elementy, które często decydują, o tym czy festiwal jest udany.
Wysłuchaj programu Cienie w Jaskini:
16 czerwca przypadło znów w niedzielę, co znacznie zwiększa liczbę uczestników Bloomsday. Dopisała też pogoda sprawiając, że wszystkie kilkadziesiąt wydarzeń, również te odbywające się na zewnątrz przepięknych dublińskich kamienic, przebiegły bez zakłóceń. Cieszyli się bez wątpienia z tego powodu aktorzy z grupy Ballonatics Theatre Company balloonatics.tumblr.com którzy tradycyjnie o 8 rano rozpoczynają obchody Bloomsday odegraniem kilku scen na Eccles Street, gdzie mieszkał główny bohater powieści.
Na tradycyjnym śniadaniu zebrało się w dwóch turach ponad 100 osób, które oprócz doznań smakowych związanych z irlandzkim śniadaniem, w
którym znalazły się tradycyjne „ulissesowe”– o jakże dystynktywnym smaku – smażone cynaderki! mogli obejrzeć występy aktorów odgrywających scenki z powieści oraz wysłuchać widowiskowe wykonania arii operowych.
Wśród znanych osób, na śniadaniu pojawił się Paschal Donohoe – irlandzki minister wydatków publicznych, który opowiadał o tym jak w
stulecie publikacji Ulissesa podarował wszystkim ministrom finansów całej UE egzemplarze powieści i o tym z jakim entuzjazmem podarunki
zostały przyjęte.
Na bloomsdayowym śniadaniu była także przewodnicząca partii Sinn Féin Mary Lou McDonald oraz polski ambasador w Irlandii Arkady Rzegocki.
Po nobliwych pomieszczeniach Belvedere College (gdzie nauki pobierał sam James Joyce) przechadzał się John Shelvin (na zdjęciu powyżej, pierwszy z prawej), który jak co roku w Bloomsday wciela się w rolę sobowtóra autora „Ulissesa”. Swojego „stałego” sobowtóra ma także pub Davy Byrnes, gdzie przy akompaniamencie występów muzycznych bawiły się setki dublińczyków i turystów.
Słoneczną oprawę miało także teatralne wykonanie sceny rozmów osób biorących udział w orszaku pogrzebowym Paddiego Dignama (na zdjęciu powyżej) z rozdziału szóstego powieści. Orszak zmierzał na cmentarz Glasnevin i to tam odbywał się występ oklaskiwany przez ponad setkę osób.
Tłumy odwiedziły także aptekę Sweny – jedyne zachowane w oryginalnym stanie wnętrze z epoki Joyce’a, w którym znajduje się obecnie ośrodek
kulturalny skoncentrowany na szerzeniu wiedzy o Ulissesie i jego autorze.
Tutaj do wysłuchania program, którego bohaterem jest James Joyce i Dublin:
Od tegorocznego Bloomsday, w zbiorach Sweny (fotogram poniżej, w tym roku bez zaprzyjaźnionego z nami charyzmatycznego PJ Murphy’ego), który w archiwum posiada dziesiątki wydań Ulissesa w różnych językach, znajduje się także nowe polskie wydanie w tłumaczeniu Macieja Świerkockiego, podarowane przez Uspecto Images i Studio 37 Dublin.
Dzisiaj w literackich Cieniach w Jaskini Tomasza Wybranowskiego (26 czerwca 2024 roku, początek wyjątkowo o 19:00) literacko ze „Starą baśnią” J. I. Kraszewskiego (na pamiątkę święta sobótkowego) i doktorem Maciejem Świerkockim o nadzwyczajności prozy Jamesa Joyce’a, Dublinie i trudzie tłumacza.
Wszystkie atrakcje można przejrzeć na stronie dublińskiego festiwalu Bloomsday www.bloomsdayfestival.ie
tekst i fotografie: Tomasz Szustek
Dziś będzie znowu o polskiej o duszy, w którą większość młodych nie wierzy, trochę o Unii Europejskiej i XX. rocznicy naszej integracji.
Za nami wielka i długa majówka. Ze wspomnieniem święta Józefa robotnika (i rozmyślań o klasie robotniczej, której już nie ma a wyniosła obecne polskie elity polityczne na szczyty), o Dniu Flagi i święcie Polaków poza granicami Ojczyzny. Wreszcie Konstytucji 3 Maja 1791 roku.
Dziś będzie znowu o polskiej o duszy, w którą większość młodych nie wierzy, trochę o Unii Europejskiej i XX. rocznicy naszej integracji (albo kapitulanctwa, co niektóre środowiska i grupy także akcentują) i trochę o historii. Ale…
Ale dochodzę do wniosku, że sprawy roku 1791 i majowej konstytucji, podobnie jak Dzień Flagi Narodowej (nazywany też Dniem Polonii) niewiele Polek i Polaków na Wyspach interesuje. Tak jak i w Ojczyźnie.
Dusza, polska dusza od razu kojarzy mi się z bezokolicznikiem „pękać”. I tutaj muszę przenieść się w założenia epoki Romantyzmu. Dlatego, że w jej ramach znakomicie wpisywały (i wciąż wpisują) się dylematy światłych Polaków i to nie tylko artystów, którzy poszukiwali przyczyn „pęknięcia” duszy i próbujących ze stanu zawieszenia wywieść na powierzchnię obraz początków naszej państwowości. W Dniu Flagi i Polonii przypominam, że
niewielu Polek i Polaków zastanawia się, co działo się przed mitycznym i granicznym rokiem 966.
Dla naszych przodków kwestia państwowości była priorytetowa, zważywszy na noc zaborów, faktyczny stan klęski i rozbicia narodu po stłumieniu Powstania Listopadowego, i bardziej niż dojmującej nieobecności kraju na mapie Europy. Ów stan, zdaniem romantyków, mógł doprowadzić do zapomnienia „sprawy polskiej” przez inne narody. Dlatego z tym większą determinacją poszukiwali cudownego leku, który uleczyłby ducha tłumacząc jednocześnie pasmo porażek, udręk i poniżeń.
Wynikiem wypatrywania tego „leku na całe zło” były narodziny mesjanizmu. Propagatorem tej idei był Adam Mickiewicz. W swoich znakomitych utworach („Dziady cz. III” a szczególnie w „Księgach narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego”) promował on ideę wyjątkowej roli Polski – „Chrystusa narodów”, która została posłana od Boga „z misją” odkupienia win całej Europy. Jednocześnie w ideę chrześcijańskiego cierpienia i godzenia się z losem wieszcz wplótł zagadnienia polskiego fatalizmu w historii dziejów.
Polacy, tak jak Chrystus – mesjasz, mieli cierpieć by zmyć grzechy innych narodów i otrzymać zasłużoną nagrodę w życiu przyszłym.
Wielką polemikę z koncepcją Mickiewicza, która wikłała Polskę w założenia mesjanizmu, podjął Juliusz Słowacki w dramacie „Kordian”. W opinii Słowackiego gloryfikacja motywu męczeństwa była elementem, który osłabiał wolę walki narodu z zaborcami i usypiał jego ducha, skazując go na powolne i gorzkie poddanie się wyrokom losu. W sposób zakamuflowany autor „Kordiana” zarzucał także nadmierne „zagubienie poezji w religii”.
Adam Mickiewicz akcentował pokrewieństwo pomiędzy cierpieniem Jezusa a ofiarą Polaków, którzy utracili własną państwowości
Tę ofiarę Mickiewicz podnosił do rangi uniwersum, ponieważ przedstawiała scenę powtórnego odkupienia Chrystusa. Reprezentantem takiej postawy w dramacie jest ks. Piotr, który jest zdolny „widzieć” przyszłość. Ale jak podkreśla Alina Witkowska i Ryszard Przybylski w pracy „Romantyzm”, jego proroctwa „mają charakter optymistyczny, chociaż ich treść jest bardzo nieprecyzyjna (np. liczba 44)”. Przeciwwagą dla postaci ks. Piotra jest
Konrad, który jest przekonany o własnej wyjątkowości, o czym świadczy jego duma i wielkie ego. Sylwetka Konrada związana jest z romantycznym założeniem, że poeta jest przewodnikiem ludu i ma wielką moc kreacji:
Ja czuję nieśmiertelność, nieśmiertelność tworzę, Cóż ty większego mogłeś zrobić – Boże? – „Dziady cz. III”.
Konrad, który empatycznie odczuwa ból całego narodu polskiego, podnosi bunt. W przejmującej „Wielkiej Improwizacji” żąda od Boga pełni władzy nad światem. Romantyczny buntownik chce urządzić go lepiej niż stwórca. W tym żądaniu kryje się jednocześnie akt oskarżenia przeciwko Bogu, który jako kreatorów wszelkiej rzeczy stworzył także zło. Konrad czuje się uprawniony do takich obrazoburczych roszczeń, gdyż
Ja i ojczyzna to jedno.
Nazywam się Milijon – bo za milijony
Kocham i cierpię katusze”
„Dziady cz. III”
Romantyzm to spojrzenie na naturę jako „żyjącą i czującą całość”, swoisty łańcuch bytów powiązanych ze sobą wzajemnie siecią pokrewieństw uchwytnych jedynie w wieloznacznych symbolach. Odczytanie owych symboli może nas przybliżyć do ukrytych sensów uniwersum.
Przeczucie Słowiańszczyzny, jej aspektu religijnego i filozoficznego, natchnęło rodzimych poetów i krytyków literatury do stawiania pytań na temat naszej przeszłości na długo przed datą oficjalnego przyjęcia przez Polskę chrztu w roku 966. Coraz częściej dostrzegano potrzebę poszukiwania owego nieuchwytnego uniwersum, do którego tak tęskni „rozbita dusza polska”.
Przypomnę słowa autora „Zamku kaniowskiego”. Seweryn Goszczyński dostrzegał wielką potrzebę wydobycia ku światłu „z kopalni zapomnienia” prastarą tradycję oraz wierzenia. W jednym ze swoich tekstów krytycznoliterackich napisał:
„trzeba przywrócić każdemu, co mu wydarte lub zaprzeczone było”.
Drodzy Czytelnicy mieszkańcy Szmaragdowej Wyspy i Polski, jak to jest z nami i kondycja naszej polskości? Wstydzimy się jej, wypieramy ją stając się Irlandczykami albo paszportowymi Europejczykami wierzącymi bardziej niż w Biblię w zielony ład i energetyczną transformację?
A może mamy wszystkiego dość i przebodźcowani internetowymi mesjaszami i znawcami wszelkich tajemnic jesteśmy zmęczeni do granic po tygodniu pracy w znienawidzonej pracy? A może za bardzo uderzamy w marzenia wierząc, że wszędzie dobrze, gdzie nas nie ma i gdzie jest podobno normalnie?
Ale z drugiej strony, czy można silić się na tak zwaną normalność, skoro z „piątku na sobotę” nasi przodkowie wyrzekli się w w wiekach średnich wszystkiego, co stanowiło naszą siłę, dumę i tożsamość? Odpowiedź brzmi – Niestety nie!
W mojej opinii ta niemoc ustalenia własnej tożsamości jest największym, bo nieznośnym bólem egzystencjalnym nas Polaków. Skoro nie znamy siebie, to poszukujemy właściwego kostiumu i maski. Nie ma jednak pewności, że u schyłku wyścigu z czasem i Złym natrafimy na tę właściwą. Stajemy w ten oto sposób przy ścianie beznadziei.
Ale jest jeszcze nadzieja! To romantyczne przeczucie i zawierzenie „dubom smalonym”. Na ich dnie ukryta jest odpowiedź. Szukajmy… Próbujmy… Odczarowujmy obcy nam kostium i maskę…
Analizując jednak nasze XX lat w Unii – dla Nas na pięknej Irlandii – był to owocny dla polskiej kultury czas. Pisze tutaj o poszerzaniu kręgu oddziaływania na ducha innych narodów. Serca Irlandczyków podbiła polska poezja, teatr i muzyka. Wielka w tym zasługa właśnie (a może przede wszystkim) pierwszego po roku 1989 ambasadora RP w Dublinie, znakomitego poety i znawcy historii i kultury Irlandii – Ernesta Brylla, który zapoczątkował kontakty pomiędzy kulturalnoartystycznymi środowiskami obu krajów.
To Ernest Bryll tak naprawdę położył fundamenty pod naszą dojrzałą i dobrą obecność w Irlandii w ramach Unii Europejskiej.
Mimo, że do dzisiaj w Dublinie nie funkcjonuje Instytut Kultury Polskiej, choć dawny minister Gliński i kolejni ministrowie spraw zagranicznych po roku 2015 obiecywali, (mimo, że od akcesji z krajami UE minęło pełne 20 lat (!), i pomimo wielu zapowiedzi kolejnych rządów (no może z wyjątkiem obecnego premiera Tusk i ministra kultury Sienkiewicza), to znakomicie tę rolę spełniało Towarzystwo Irlandzko–Polskie i Polski Ośrodek Społeczno – Kulturalny.
Nieżyjący już prezes obu organizacji, profesor teorii śpiewu na dublińskiej Akademii Muzycznej – Maciej Smoleński w latach 90. XX wieku był krzewicielem polskiej kultury na Zielonej Wyspie. I Jego pamięci felieton ten dedykuję…
I jeszcze wiersz w finale…
KATEDRA POD WEZWANIEM ŚW. JANA CHRZCICIELA
W kropli ironii przeglądam się ostatnio
częściej i dłużej. Nie myślę o dobru ani złu.
Skupiam się na ich przejawach.
Wniosek zaskakuje wciąż ten sam. Opresyjna
obsesja każe mi stać po stronie niejednoznaczności.
Chcę ją obwołać nową muzą. Obok Klio i Uranii.
Nie wypowiada się już słów o wartościach ani miłości.
Tuziemcy wolą oglądać serialowe sny na szklanej jawie
w coraz mniejszych gołębich klatkach. Jak świece
różnokolorowe stapiają się w kałuże szarej woskowiny.
Z tej materii lepią demiurdzy chwili maleńkiej,
pyszni i zuchwałością głupi wspólnotową świadomość barykad.
Ale jest w tym jakiś zgrzyt gwoździa oksymoronu po tafli
pozornego dosytu. Ci co afirmują chaos i ponowoczesność
najokrutniej potrzebują zasad i łaski. Ci co negują Boga i prawd
wiary najbliżej są oddechu Stwórcy. I nieważna róża wiatrów.
Nawet poeci lingwiści nie potrafią wyrwać się z pęt brzmień
i sensów. Na dnie cuchnącej beczki odrealności i tak zawsze czai się
Metafizyka
Tomasz Wybranowski – jeśli chcesz wesprzeć wydanie poezji – zajrzyj tutaj – kliknij.
