35 rocznica Odrodzenia Niepodległości Litwy. O historycznych decyzjach jak też litewskich Polakach, którzy wówczas (zresztą, jak i obecnie) nie tworzyli monolitu.
„Byli tacy co wstrzymali się od głosu, dlatego, że społeczność polska była podburzona decyzją ówczesnej Rady Najwyższej o przyjęciu ustawy o języku państwowym. Język państwowy wystraszył, bo Polacy nauczyli się już języka rosyjskiego. Nie tylko piosenek, ale używania jego nawet na co dzień, następowała rusyfikacja, a litewskiego nie znali i teraz raptem trzeba było go się nauczyć. Było powiedziane, że całe życie publiczne, będzie po litewsku, więc to straszyło. A do tego pojawiły się głosy Litwinów, szczególnie Nacjonalistycznie nastawionych, którzy mówili, że nie ma tutaj w ogóle tych Polaków, a są to spolonizowani Litwini, więc trzeba ich przywrócić na łono litewskości.”
Gościliśmy w „Studio Wilno”:
Zbigniew Balcewicz – sygnatariusz Aktu Odrodzenia Niepodległości Litwy, były redaktor naczelny „Kuriera Wileńskiego”
Kyseliwka, Ukraina, 17.11.2022 r. | fot.: Paweł Bobołowicz, Radio Wnet
W najnowszym wydaniu „Studia Lwów” przybliżamy uroczystość upamiętniającą Witolda Szolginię oraz rozmawiamy z Anną Kudzią, odznaczoną za działalność humanitarną na Ukrainie.
W pierwszej części programu odwiedzamy uroczystość upamiętniającą Witolda Szolginię w 102. rocznicę jego urodzin. Przy ul. Łyczakowskiej 137, pod tablicą ku czci wybitnego polskiego architekta, pisarza i autora radiowych gawęd o Lwowie, spotkali się przedstawiciele społeczności polskiej we Lwowie, wśród nich m.in. konsul Konsulatu Generalnego RP we Lwowie, pani Diana Graczyk, o. Sławomir Bystry – proboszcz i gwardian kościoła św. Antoniego, a także Jerzy Ralko – wiceprezes Katolickiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku we Lwowie. Głos zabrała również pani Teofila, krewna Witolda Szolginii, która nadal mieszka w zabytkowej kamienicy „Pod żelaznym lwem”. Zebrani złożyli kwiaty i pomodlili się za duszę architekta, oddając hołd jego wkładowi w dokumentowanie dziejów Lwowa.
Następnie przechodzimy do rozmowy z Anną Kudzią, która otrzymała z rąk Prezydenta RP złoty krzyż zasługi za niesienie pomocy osobom potrzebującym oraz wsparcie humanitarne na Ukrainie. Pani Anna, jako konserwatorka rzeźby i wieloletnia współpracowniczka Instytutu Polonika, od początku agresji rosyjskiej aktywnie pomaga ukraińskim medykom wojskowym i ludności cywilnej. Współtworzy organizację „UKRAINA POMAGAMY”, zajmującą się pozyskiwaniem sprzętu medycznego oraz obronnego dla frontu i potrzebujących. Jej lwowska pracownia konserwatorska jest zarazem punktem zbiórki i dystrybucji tych niezbędnych materiałów.
Anna Kudzia / Fot. materiały własne
W audycji pani Anna opowiada również o swojej pracy konserwatorskiej w obrębie Lwowa – między innymi przy kaplicach grobowych na Cmentarzu Łyczakowskim, rzeźbach przy katedrze Łacińskiej czy podczas wolontariatu z uczniami na Cmentarzu Janowskim. Jej zaangażowanie stanowi wzór ofiarnej postawy, łączącej pasję do sztuki z codziennym wsparciem dla Ukrainy.
Zapraszamy do słuchania „Studia Lwów” oraz do włączenia się w akcję „Ukraina Pomagamy”.
Audycję prowadzili Wojciech Jankowski i Artur Żak, a realizował Filip Kwiatkowski.
Pierzeja południowa rynku we Lwowie / Fot. Poznaniak, Wikimedia Commons
Konrad Mędrzecki nadaje z Muzeum Narodowego we Lwowie im. Andrzeja Szeptyckiego. Szefowa katedry sztuki Roksolana Kosiw przybliża słuchaczom historię Muzeum i zaprasza na najnowszą wystawę ikon.
Artyści Roman Zilinko i Danylo Movchan opowiadają o swoich dziełach.
Jakie będą rezultaty spotkania dyktatorów? Jaki jest główny cel tegorocznych manewrów „Zapad”?
Na Białorusi trwają prace nad koncepcją ćwiczeń Zapad-2025. Oświadczył to minister obrony, Wiktor Chrenin. Wyraził on oburzenie w związku z informacyjnym tłem zbliżających się wspólnych manewrów z Rosją, które jest przepełnione „bajkami”.
Ćwiczenia Zapad-2025 odbędą się we wrześniu. Zazwyczaj wiążą się one z przerzutem znacznej części wojsk rosyjskich na Białoruś. Co więcej, ćwiczenia w 2022 roku, odbyły się na krótko przed rozpoczęciem pełnoskalowej inwazji Rosji na Ukrainę. W tym samym czasie wojska rosyjskie, które brały w nich udział, nie wróciły do Federacji Rosyjskiej, lecz dokonały inwazji na Ukrainę z terytorium Białorusi.
Na Białorusi trwają obecnie testy gotowości bojowej. Na ćwiczenia powołano około 5 tysięcy osób podlegających obowiązkowi służby wojskowej, a z magazynów wycofano także sprzęt.
fot. Ministerstwo Obrony Federacji Rosyjskiej Zdjęcie z manewrów wojskowych Zapad
Rzecznik Kremla, Dmitrij Pieskow, potwierdził, że Aleksander Łukaszenka i Władimir Putin spotkają się w tym tygodniu. „Będzie to oficjalna wizyta, podczas której odbędą się negocjacje” – odaje agencja RIA Novosti.
Pieskow zapowiedział również konferencję prasową Putina i Łukaszenki po negocjacjach.
W dniu wyborów prezydenckich, 26 stycznia, Aleksander Łukaszenka ogłosił, że jego pierwsza wizyta odbędzie się w Rosji. Później jeszcze kilkakrotnie wspominał o tym.
Podczas wizyty w Strasburgu Swietłana Cichanouska spotkała się z przewodniczącą Parlamentu Europejskiego, Robertą Metsolą. Jak podaje Biuro Cichanouskiej, w spotkaniu uczestniczyła także była więźniarka polityczna, Polina Szarenda-Panasiuk.
To przewodnicząca Parlamentu Europejskiego została matką chrzestną Poliny podczas jej pobytu w więzieniu.
Strony rozmawiały o kwestii białoruskich więźniów politycznych. Cichanouska podzieliła się wynikami raportu centrum praw człowieka „Wiasna” na temat łamania praw kobiet w białoruskich więzieniach. Omówiono także współpracę sił demokratycznych z Parlamentem Europejskim.
Swiatłana Cichanouska | Fot. Witold Dobrowolski
Trzy lata Pułku Kalinowskiego. 9 marca 2022 roku białoruscy ochotnicy ogłosili utworzenie jednostki mającej stanąć w obronie Ukrainy. Tego dnia powstał batalion im. Kalinowskiego. W maju 2022 roku został przekształcony w pułk. Od tego czasu jego żołnierze walczyli w najcięższych bitwach tej wojny – podaje Belsat.
Po stronie Kijowa stanęły setki białoruskich ochotników, z których prawie 70 oddało swoje życie. We względu na zagrożenie represjonowaniem rodzin na Białorusi, nazwiska wielu z nich pozostają tajemnicą.
Od początku swojego istnienia kalinowcy są wspierani z Polski – zarówno przez białoruską diasporę, jak i Polaków. Biuro rekrutacyjne pułku mieściło się w Warszawie i to właśnie przez nie Polacy oraz mieszkający w Polsce Białorusini od początku wojny przekazywali pomoc ochotnikom.
Prawie 50 tysięcy Białorusinów wnioskowało o legalizację pobytu w Polsce w 2024 r. Poinformował o tym na spotkaniu z białoruskimi siłami demokratycznymi szef polskiego Urzędu ds. Cudzoziemców Tomasz Cytrynowicz. Wedlug niego strona polska stara się skrócić terminy rozpatrywania wniosków od Białorusinów. Dodał, że w drugiej połowie 2025 roku planowane jest wprowadzenie zmian do ustawy o cudzoziemcach, co umożliwi wprowadzenie elektronicznego systemu składania dokumentów.
Andrzej Joński, Anna , Antonina Bartyś i Konrad Mędrzecki / Fot. Małgorzata Jopich
Nadajemy z Białegostoku, a konkretnie z gmachu Opery i Filharmonii Podlaskiej.
Dzień wcześniej uczestniczyliśmy w jednej z pierwszych odsłon najnowszego musicalu „Vesper”, opowiadającego o życiu polskiej agentki brytyjskich służb specjalnych Krystyny Skarbek. Wcielająca się w główną rolę sopranistka Anna Wolfinger i inspicjent Andrzej Joński odsłaniają kulisty tego wydarzenia. Pani Profesor Wioletta Bielecka, dyrektorka OiFP, zdradza nam plany Instytucji na najbliższy czas. Diana Wądołowska i Monika Pyzik, kuratorki wystawy „Oblicza muzyki” celebrującej jubileusz 70-lecia Opery i Filharmonii Podlaskiej, opowiadają o powstawaniu ekspozycji.
