Kategoria: Podcast

Inspiracją była myśl Karola Libelta, który jako pierwszy w Polsce nadał pojęciu „inteligenta” sens filozoficzny, odnosząc je do duchowej odpowiedzialności i moralnej służby narodowi.
Prof. Wawrzyniec Rymkiewicz wskazał, że świat zachodni pogrążony jest w zimnej wojnie domowej, której polska wersja ma głębokie lokalne korzenie, ale objawia się jako część globalnego przesilenia wartości. Oczekiwania z lat 80., że amerykański kapitalizm przyniesie Polsce sprawiedliwość społeczną, zawiodły. Zamiast społeczeństwa harmonii – mamy system postdemokratyczny, w którym elity są „interesowne”, oderwane od lokalnych potrzeb i znienawidzone przez lud.

Biznesmeni są interesowni, więc Zachód ma interesowne elity – elity biznesowe, które mają globalne, planetarne interesy, sprzeczne z interesami lokalnej ludności – to jest znak tej sytuacji postdemokratycznej w której się znajdujemy. Lud nie ufa elitom i w gruncie rzeczy nimi gardzi

stwierdził prof. Rymkiewicz.
Ta tradycja inteligencka jest tak strasznie ważna, ponieważ my się możemy do tego odwołać- musimy zmienić grę społeczną i odrzucić tą liberalną normalność i zastąpić je polską ideą narodu inteligenckiego. Pozwoli nam to wytworzyć elity, które będą służyć wspólnocie, elity organiczne, które zdobędą zaufanie ludzi – dodał
Z kolei Robert Kaczmarek, reżyser i publicysta, przypomniał o procesie świadomej destrukcji polskich elit, rozpoczętym jeszcze podczas II wojny światowej.

Niemcy i Sowieci weszli z gotowymi listami proskrypcyjnymi – elity II RP zostały fizycznie unicestwione, a ich miejsce zajęli ludzie z nadania partii

W audycji padło nawiązanie do filmu „Errata do biografii” poświęconego Stefanowi Żółkiewskiemu – jednemu z architektów powojennej polityki kadrowej PRL. To nie była tylko refleksja – to były konkretne decyzje. Tych, którzy przeżyli, wyrzucano z uczelni, zakazywano im nauczania. Elity zastąpiono pseudointeligencją – często mierną, ale lojalną wobec systemu.

Jak zauważył Kaczmarek, obecny kryzys intelektualny i moralny elit ma bezpośrednie źródło w negatywnej selekcji, prowadzonej przez dekady PRL-u. Skutki widzimy dziś – zarówno na uniwersytetach, jak i w mediach, instytucjach kultury czy zawodach zarezerwowanych dla tradycyjnej inteligencji.

Goście zgodzili się, że przywrócenie autorytetu inteligenckiego w Polsce wymaga odrzucenia imitacyjnych wzorców Zachodu i zakorzenienia się w polskiej tradycji: Romantyzmu, Pracy Organicznej, doświadczenia Solidarności. To nie tylko kwestia instytucjonalna – to zadanie duchowe, etyczne i kulturowe.
Dzisiejszy inteligent – jeśli ma odzyskać swoje znaczenie – musi być przewodnikiem duchowym narodu, a nie jego ideologicznym dozorcą.

Zachęcamy do odsłuchania całej rozmowy w audycji „Barbarzyńcy i poeci”.

Audycja „Barbarzyńcy i poeci” – 1 czerwca, godz. 11:00, Radio Wnet
Goście: Wawrzyniec Rymkiewicz, Robert Kaczmarek
Prowadzenie: Magdalena Piejko

Wysłuchaj całej audycji już teraz!

Polska kultura – między państwowym monopolem a wolnym rynkiem idei

Obaj od lat aktywnie uczestniczą w debacie o miejscu sztuki w życiu publicznym oraz o tym, czym powinna być kultura narodowa w warunkach współczesnego państwa demokratycznego.
Zdaniem Piotra Bernatowicza kluczowym problemem polskiego życia kulturalnego jest iluzja pluralizmu. W rzeczywistości:

Funkcjonujemy cały czas w PRL-owskim, patologicznym systemie, w którym państwo ma monopol na instytucje. Państwo je finansuje. Nie ma prawdziwego rynku sztuki – przeróżne granty tylko wzmacniają ten zamknięty obieg

Bernatowicz zwraca uwagę, że system finansowania kultury – niezależnie od tego, kto aktualnie sprawuje władzę – utrwala te same struktury i wartości, głęboko zakorzenione w dziedzictwie instytucjonalnym PRL. Próby dialogu z lewicowym środowiskiem artystycznym, podejmowane po 2015 roku przez konserwatywnych decydentów, określa dziś jako błąd:

Przez pierwsze cztery lata ministerstwo próbowało się dogadać ze środowiskiem lewicowym. (…) To był błąd, co widać dzisiaj, kiedy pani minister się odwdzięcza.

Z kolei Janusz Janowski podkreśla, że media konserwatywne i prawicowe zaniedbały temat kultury, co – jego zdaniem – prowadzi do strukturalnej bezradności, nawet gdy władzę sprawuje opcja prawicowa:

Inercja i brak odzewu – także ze strony tzw. mediów konserwatywnych – powoduje, że kiedy wraca władza konserwatywna, nie jest w stanie poradzić sobie z kulturą.

Zdaniem obu gości kultura musi opierać się na własnych instytucjach, własnych kadrach i własnym sensie, a nie być jedynie narzędziem doraźnej polityki. Odbudowa życia kulturalnego wymaga niezależności, długofalowego myślenia oraz realnego zaangażowania – nie tylko z poziomu państwowych urzędów, ale przede wszystkim z poziomu oddolnych inicjatyw twórczych.

Wysłuchaj całej audycji już teraz!