Inspiracją była myśl Karola Libelta, który jako pierwszy w Polsce nadał pojęciu „inteligenta” sens filozoficzny, odnosząc je do duchowej odpowiedzialności i moralnej służby narodowi.
Prof. Wawrzyniec Rymkiewicz wskazał, że świat zachodni pogrążony jest w zimnej wojnie domowej, której polska wersja ma głębokie lokalne korzenie, ale objawia się jako część globalnego przesilenia wartości. Oczekiwania z lat 80., że amerykański kapitalizm przyniesie Polsce sprawiedliwość społeczną, zawiodły. Zamiast społeczeństwa harmonii – mamy system postdemokratyczny, w którym elity są „interesowne”, oderwane od lokalnych potrzeb i znienawidzone przez lud.
Biznesmeni są interesowni, więc Zachód ma interesowne elity – elity biznesowe, które mają globalne, planetarne interesy, sprzeczne z interesami lokalnej ludności – to jest znak tej sytuacji postdemokratycznej w której się znajdujemy. Lud nie ufa elitom i w gruncie rzeczy nimi gardzi
stwierdził prof. Rymkiewicz.
Ta tradycja inteligencka jest tak strasznie ważna, ponieważ my się możemy do tego odwołać- musimy zmienić grę społeczną i odrzucić tą liberalną normalność i zastąpić je polską ideą narodu inteligenckiego. Pozwoli nam to wytworzyć elity, które będą służyć wspólnocie, elity organiczne, które zdobędą zaufanie ludzi – dodał
Z kolei Robert Kaczmarek, reżyser i publicysta, przypomniał o procesie świadomej destrukcji polskich elit, rozpoczętym jeszcze podczas II wojny światowej.
Niemcy i Sowieci weszli z gotowymi listami proskrypcyjnymi – elity II RP zostały fizycznie unicestwione, a ich miejsce zajęli ludzie z nadania partii
W audycji padło nawiązanie do filmu „Errata do biografii” poświęconego Stefanowi Żółkiewskiemu – jednemu z architektów powojennej polityki kadrowej PRL. To nie była tylko refleksja – to były konkretne decyzje. Tych, którzy przeżyli, wyrzucano z uczelni, zakazywano im nauczania. Elity zastąpiono pseudointeligencją – często mierną, ale lojalną wobec systemu.
Jak zauważył Kaczmarek, obecny kryzys intelektualny i moralny elit ma bezpośrednie źródło w negatywnej selekcji, prowadzonej przez dekady PRL-u. Skutki widzimy dziś – zarówno na uniwersytetach, jak i w mediach, instytucjach kultury czy zawodach zarezerwowanych dla tradycyjnej inteligencji.
Goście zgodzili się, że przywrócenie autorytetu inteligenckiego w Polsce wymaga odrzucenia imitacyjnych wzorców Zachodu i zakorzenienia się w polskiej tradycji: Romantyzmu, Pracy Organicznej, doświadczenia Solidarności. To nie tylko kwestia instytucjonalna – to zadanie duchowe, etyczne i kulturowe.
Dzisiejszy inteligent – jeśli ma odzyskać swoje znaczenie – musi być przewodnikiem duchowym narodu, a nie jego ideologicznym dozorcą.
Zachęcamy do odsłuchania całej rozmowy w audycji „Barbarzyńcy i poeci”.
Audycja „Barbarzyńcy i poeci” – 1 czerwca, godz. 11:00, Radio Wnet
Goście: Wawrzyniec Rymkiewicz, Robert Kaczmarek
Prowadzenie: Magdalena Piejko
Wysłuchaj całej audycji już teraz!
Polska kultura – między państwowym monopolem a wolnym rynkiem idei
