Stanowisko Sądu Najwyższego to fatalna informacja dla Adama Bodnara i prokuratora Dariusza Korneluka, który od marca br. nielegalnie zajmuje stanowisko Prokuratora Krajowego. Logiczny wniosek, który płynie z tego orzeczenia jest taki, że Bodnar powinien niezwłocznie umożliwić Barskiemu wykonywanie funkcji. Wątpliwe jednak, by to nastąpiło, z uwagi na kwestionowanie przez bodnarowską prokuraturę statusu orzekających sędziów (jako tzw. neosędziów), a także na fakt, że w Sądzie Najwyższym czekają na rozpoznanie inne sprawy, zbliżone merytorycznie do niniejszej, w tym sprawa dotycząca statusu p.o. Prokuratora Krajowego Jacka Bilewicza.
Geneza sprawy
Rząd Prawa i Sprawiedliwości przeprowadził w 2016 r. reformę prokuratury, której elementem była zmiana struktury tej instytucji. W technicznej, przejściowej ustawie, która jednak nadal obowiązuje, określono czas na przejście prokuratorów ze starych jednostek organizacyjnych do nowych, np. z prokuratur apelacyjnych do regionalnych. Okres ten wynosił od 30 do 60 dni.
Równocześnie ustawa przewidywała możliwość powrotu prokuratorów ze stanu spoczynku do służby czynnej. Chodzi o art. 47 tego aktu, który w par. 1 brzmiał:
Prokurator pozostający w dniu wejścia w życie niniejszej ustawy w stanie spoczynku może wrócić na swój wniosek do służby na ostatnio zajmowane stanowisko lub stanowisko równorzędne. Uprawnienie to nie dotyczy prokuratorów, którzy odeszli w stan spoczynku z przyczyn zdrowotnych.
Przepis ten nie zawierał zatem w sobie żadnego ograniczenia czasowego. Skorzystał z niego prokurator Dariusz Barski, który powrócił ze stanu spoczynku do służby czynnej. Barski 18 marca 2022 r. został powołany przez premiera na urząd Prokuratora Krajowego.
12 stycznia 2024 r. Prokurator Generalny Adam Bodnar, który wcześniej bez efektu żądał od Barskiego dymisji, arbitralnie stwierdził, że ten nieskutecznie powrócił ze stanu spoczynku, ponieważ art. 47 ww. ustawy nie obowiązywał w chwili, gdy Barski z niego skorzystał. Wg Bodnara przepis ten działał tylko przez kilkadziesiąt dni – tyle, ile działały przepisy regulujące kwestie przenosin prokuratorów do nowo utworzonych jednostek prokuratury. Prokurator Generalny powołał się przy tym na 3 zamówione opinie prawne, co wzbudziło szeroką krytykę, bo opinie prawne nie są źródłem prawa.
Na miejsce Barskiego został powołany na nieznane ustawie stanowisko pełniącego obowiązki Prokuratora Krajowego prokurator Jacek Bilewicz. Nieco wcześniej, tego samego dnia Dariusz Barski podpisał wniosek o powołanie go w korpus prokuratorów Prokuratury Krajowej. A tylko prokuratorzy Prokuratury Krajowej mogą pełnić urząd Prokuratora Krajowego. Adam Bodnar przyjmując od Barskiego wniosek o awans dla Bilewicza nie kwestionował jego statusu.
Trzy miesiące później premier Donald Tusk powołał na urząd Prokuratora Krajowego Dariusza Korneluka.
Skutkiem tych działań był olbrzymi chaos prawny w sądach, w których niektórzy sędziowie kwestionowali kroki procesowe prokuratury z uwagi na wątpliwości, co do statusu prokuratorów, których powoływał czy to Jacek Bilewicz, Dariusz Korneluk czy Dariusz Barski.
Zagadnienia prawne dla SN
W jednej z takich spraw Sąd Rejonowy w Gdańsku skierował do Sądu Najwyższego zagadnienia prawne w sprawie statusu Dariusza Barskiego.
Pierwsze z nich dotyczyło kwestii, czy obowiązywanie art. 47 wyżej wymienionej ustawy przejściowej było ograniczone czasowo. Drugie – czy powołanie Dariusza Barskiego na urząd Prokuratora Krajowego przez premiera na podstawie art. 47 ww. ustawy wywołało skutki prawne.
W przypadku negatywnej dla Barskiego odpowiedzi Sądu Najwyższego, Sąd Rejonowy w Gdańsku chciał nadto dowiedzieć się, czy ważne są w takim scenariuszu nominacje asesorskie podpisane przez Barskiego, a także, czy sądy powszechne są uprawnione do badania prawidłowości powołania asesorów, a tym także prawidłowości obsadzenia organu dokonującego ich mianowania, czyli Prokuratora Krajowego.
Barski to Prokurator Krajowy
W piątek, 27 września, Izba Karna Sądu Najwyższego odpowiedziała na zagadnienia prawne stwierdzając, że art. 47 ww. ustawy ma charakter ustrojowy i nadal obowiązuje.
Tym samym Dariusz Barski jako czynny prokurator mógł objąć funkcję Prokuratora Krajowego.
Planujemy kontynuację tematu.
Jakub Pilarek
